Prentisiaethau Archaeoleg

Beth yw Archaeoleg

Os ydych chi erioed wedi gwylio ‘Digging for Britain’ neu ‘Time Team’, byddwch yn gwybod bod archaeolegwyr yn gwneud gwaith pwysig. Gall y darganfyddiadau a wnânt fod o arwyddocâd cenedlaethol neu ryngwladol, gan ddatgelu arteffactau hardd neu dystiolaeth o aneddiadau hanesyddol. Ar gyfer rhai canfyddiadau, gall archeolegwyr hyd yn oed newid ein barn am wareiddiad dynol yn y gorffennol.

Mae archaeoleg yn yrfa gyffrous, ac mae angen archaeolegwyr medrus a gwybodus ar y diwydiant adeiladu i gynnal arolygon cyn i’r gwaith adeiladu ddechrau. Byddwch yn sicrhau bod unrhyw asedau treftadaeth ar y tir yn cael eu cadw a’u cofnodi. Mae 95% o’r holl ddarganfyddiadau archaeolegol newydd yn y DU yn dod drwy waith datblygu tir masnachol, felly mae digon o waith ar gael.

Archaeologist clearing mud from artefacts in trench

Sut mae prentisiaethau archaeoleg yn gweithio?

Mae prentisiaethau archaeoleg fel unrhyw brentisiaeth adeiladu arall. Mae prentisiaid yn astudio am 20% o’u hamser, ac maen nhw’n ennill cyflog wrth feithrin profiad yn y gwaith ac ennill cymhwyster sy’n cael ei gydnabod gan y corff proffesiynol, Sefydliad Siartredig yr Archaeolegwyr (CIfA).

Mae chwe safon prentisiaeth treftadaeth ar gyfer archaeoleg wedi cael eu datblygu, yn amrywio o Dechnegydd Archaeoleg Lefel 3 i Arbenigwr Archaeolegol Lefel 7.

Pa mor hir yw prentisiaethau archaeoleg?

Mae’r rhaglen Technegydd Archaeoleg Lefel 3 yn cymryd rhwng 12 a 18 mis i’w chwblhau. Mae’r brentisiaeth Cynorthwyydd Cynghori Amgylchedd Hanesyddol Lefel 4 yn para 24 mis, ac mae’r rhaglen Arbenigwr Archaeolegol Lefel 7 yn cymryd rhwng 36 a 54 mis.

Faint o gyflog fydda i’n ei gael fel prentis archaeolegol?

Rhaid i brentisiaid gael eu talu o leiaf yr isafswm cyflog cenedlaethol neu’r cyflog byw, ond gall eich cyflog fod yn uwch na hyn. Mae’n dibynnu ar bolisi’r cwmni neu’r sefydliad unigol rydych chi’n brentis ynddo.

Hefyd, mae gennych hawl i’r isafswm lwfans gwyliau o 20 diwrnod y flwyddyn ynghyd â Gwyliau Banc.

Pa fathau o brentisiaethau archaeoleg sydd ar gael?

Yn Lloegr, mae amrywiaeth o brentisiaethau treftadaeth ar gael ar hyn o bryd. Mae’r rhaglenni hyn wedi cael eu dylunio gan gyflogwyr blaenllaw ym maes archaeoleg a chadwraeth, ac maen nhw’n sicrhau eu bod yn datblygu’r sgiliau mewn prentisiaid sydd eu hangen ar gyflogwyr.

Mae fframwaith Prentisiaeth Fodern ar gyfer archaeoleg yn cael ei ddatblygu yn yr Alban ond nid yw ar gael eto. Mae amrywiaeth o brentisiaethau mewn crefftau treftadaeth ac adeiladu, fel gwaith maen treftadaeth.

Ar hyn o bryd nid oes prentisiaethau Lefel 3 mewn archaeoleg yng Nghymru. Fodd bynnag, mae prentisiaethau mewn meysydd tebyg, gan gynnwys rheoli treftadaeth ddiwylliannol, rheoli prosiectau ac arolygu. Cynigir gradd-brentisiaeth arbenigol archaeolegol gan Brifysgol Cymru, y Drindod Dewi Sant.

Beth fyddwch chi’n ei ddysgu yn ystod prentisiaeth archaeoleg?

Bydd prentisiaid ar y rhaglen Technegydd Archaeoleg Lefel 3 yn dysgu ystod gynhwysfawr o sgiliau a thechnegau sy’n eu galluogi i ddarparu cymorth ar gyfer gwaith cloddio archaeolegol, arolygon a dadansoddi darganfyddiadau a safleoedd.

Bydd prentisiaid yn dysgu sut i wneud y canlynol:

Nodi safleoedd posibl i’w hastudio gan ddefnyddio ffotograffau o’r awyr, teithiau maes ac arolygu
Cymryd rhan mewn cloddiadau neu gloddfeydd gan ddefnyddio offer arbenigol
Cofnodi darganfyddiadau a safleoedd gan ddefnyddio ffotograffau, nodiadau manwl a lluniadau
Nodi, dosbarthu, glanhau a chadw darganfyddiadau
Defnyddio dull dyddio carbon a dulliau eraill o wyddor archaeolegol
Cynhyrchu efelychiadau cyfrifiadurol o safleoedd neu arteffactau
Gwirio ceisiadau cynllunio a chanfod effaith datblygiadau ar safleoedd archaeolegol
Categoreiddio, arddangos a gofalu am arteffactau mewn amgueddfa.

Y cymwysterau sydd eu hangen i fod yn archaeolegydd

Fel arfer, mae prentisiaeth Technegydd Archaeoleg Lefel 3 yn gofyn am bump neu fwy gradd TGAU 9-4 (A*-C), ond wrth i chi symud i fyny lefelau’r brentisiaeth, mae’r gofynion mynediad yn mynd yn fwy heriol. Dim ond megis dechrau y mae prentisiaethau archaeoleg, felly mae’r rhan fwyaf o’r rhai sy’n ymuno â’r proffesiwn yn dilyn llwybr academaidd ac mae ganddynt radd israddedig mewn archaeoleg neu bwnc cysylltiedig. Mae angen 2-3 gradd Safon Uwch i gael mynediad i gyrsiau gradd mewn prifysgolion yn Lloegr.

Nid yw prentisiaethau archaeoleg yn cael eu cynnig yn yr Alban eto, ond mae mynd i’r brifysgol ac astudio archaeoleg ar gyfer gradd yn llwybr poblogaidd i’r diwydiant. Mae prifysgolion yn yr Alban fel arfer yn gofyn am 3 gradd Safon Uwch yn yr Alban ar raddau B, B ac C neu uwch fel gofynion mynediad.

Fel y soniwyd, nid oes prentisiaethau archaeoleg ar gael yng Nghymru ar hyn o bryd, ond mae mynediad i’r proffesiwn ar gael yng Nghymru i raddedigion sydd â graddau mewn archaeoleg, hanes, daeareg, anthropoleg, pwnc gwyddoniaeth neu ddisgyblaeth gysylltiedig arall. Mae angen 2 neu 3 Safon Uwch i gael mynediad i raddau mewn prifysgolion yng Nghymru.

Y sgiliau sydd eu hangen i fod yn archaeolegydd

Yn ddelfrydol, dylai technegydd archaeolegol feddu ar y rhan fwyaf, os nad y cyfan, o'r sgiliau canlynol:

Meddwl yn ddadansoddol
Rhifedd da
Sgiliau trefnu rhagorol
Diddordeb a gwybodaeth am hanes, daearyddiaeth, cymdeithaseg ac anthropoleg
Sylw ardderchog i fanylion
Sgiliau llafar a chyfathrebu rhagorol
Da gyda’u dwylo – mae digon o waith crafu, brwsio a phalu gofalus i’w wneud!
Sgiliau cyfrifiadurol sylfaenol a’r gallu i ddefnyddio dyfais llaw

Efallai y bydd pob lefel o brentisiaeth yn gofyn i brentisiaid weithio ar safleoedd adeiladu, a bydd angen cerdyn Cynllun Ardystio Sgiliau Adeiladu (CSCS) arnoch.

Y rhagolygon ar gyfer y dyfodol yw camu ymlaen yn eich gyrfa

Mae gan brentisiaid archaeoleg cymwysedig ddigon o ddewisiadau a chyfleoedd o’u blaenau. Gyda phrentisiaeth technegydd Lefel 3, gallech weithio fel cynorthwyydd safle neu dechnegydd darganfyddiadau sy’n cefnogi uwch archaeolegydd mewn gwaith cloddio mawr.

Wrth i chi adeiladu eich profiad archaeolegol, gallech ennill cymwysterau pellach, fel drwy raglen llwybrau proffesiynol CIfA, neu ddilyn prentisiaethau lefel uwch. Yna bydd cyfleoedd i symud ymlaen i rolau uwch, dod yn arbenigwr mewn maes archaeoleg penodol, neu weithio yn y byd academaidd.

Sut i wneud cais am brentisiaeth archaeoleg?

Os oes gennych chi ddiddordeb mewn gwneud cais am brentisiaeth archaeoleg, gallwch wneud cais i sefydliadau fel Historic England a English Heritage, awdurdodau lleol a chwmnïau adeiladu. Edrychwch ar Wasanaeth Gwybodaeth am Swyddi CIfA, neu defnyddiwch y Gwasanaeth Gyrfaoedd Cenedlaethol i chwilio am swyddi gwag. Bydd yn rhaid i chi wneud cais am unrhyw rôl brentisiaeth, felly bydd angen i chi lunio CV, ysgrifennu llythyr eglurhaol a mynd i gyfweliad.

Rhagor o wybodaeth am rôl archaeolegydd

Gallech:

Edrych ar broffil swydd Archaeolegydd
Darllen yr erthygl hon: What lies beneath: heritage jobs in construction
Edrych ar broffil swydd ymgynghorydd treftadaeth

Ble i ddod o hyd i brentisiaeth archaeoleg

Dewiswch un o’r safleoedd postio swyddi isod i ddod o hyd i brentisiaethau archaeoleg yn Lloegr, a phrentisiaethau cysylltiedig yng Nghymru a’r Alban.