Pam mae angen ymgynghorydd treftadaeth ar bob prosiect adeiladu: astudiaethau achos ac enghreifftiau

Bydd unrhyw brosiect adeiladu mawr yn cyflogi neu’n gweithio’n agos ag ymgynghorwyr treftadaeth; mae gan brosiectau seilwaith mawr iawn (fel HS2) dimau o ymgynghorwyr treftadaeth ac archeolegwyr, fel y gellir nodi unrhyw effaith ar asedau hanesyddol neu archeolegol yn gynnar, a gwneud gwaith cadwraeth a chadwedigaeth.

Beth yw rôl ymgynghorydd treftadaeth?

Mae ymgynghorydd treftadaeth yn defnyddio ei wybodaeth a’i sgiliau mewn llawer o feysydd fel y gellir cadw safleoedd o bwysigrwydd diwylliannol neu hanesyddol arwyddocaol am genedlaethau i ddod. Gallant asesu effaith gwaith adeiladu ar safleoedd hanesyddol neu archeolegol, cynghori ar waith adfer i adeiladau hanesyddol, a rhoi arweiniad ar brosiectau i addasu adeiladau i ddefnyddiau newydd.

Mae dyletswyddau ymgynghorydd treftadaeth yn cynnwys archwilio safleoedd a strwythurau hanesyddol i asesu gofynion prosiectau, ymchwilio i hanes safleoedd ac adeiladau treftadaeth, ystyried rheoliadau adeiladu modern, a bod yn ymwybodol o ofynion ardaloedd o gadwraeth.

Pam mae ymgynghorwyr treftadaeth yn bwysig?

Gall ymgynghorwyr treftadaeth, a elwir hefyd yn swyddogion cadwraeth neu swyddogion adeiladau hanesyddol, ddiogelu elfennau o’r dreftadaeth adeiledig a safleoedd o ddiddordeb archeolegol rhag cael eu dinistrio, eu difrodi neu eu heffeithio gan waith adeiladu.

Prosiectau lle mae angen ymgynghorydd

Prosiectau adfer

Mae angen rhaglenni sylweddol o waith cynnal a chadw ac atgyweirio ar adeiladau hanesyddol fel maenordai, cestyll, eglwysi a phalasau brenhinol. Gall ymgynghorwyr treftadaeth roi cyngor ar wahanol agweddau ar brosiectau adfer, o ddeunyddiau adeiladu i'r mathau penodol o ffabrigau a phaent y gellir eu defnyddio i sicrhau bod y gwaith adfer yn cadw cymeriad ac arddull yr adeilad.

Prosiectau adeiladu mewn ardaloedd hanesyddol

Mae angen arolygon archeolegol a threftadaeth pryd bynnag y cynigir gwaith adeiladu mewn ardal. Bydd ymgynghorwyr treftadaeth yn rhan o’r asesiadau desg a maes hyn, sy’n sefydlu a fydd asedau treftadaeth yn cael eu heffeithio, neu’n nodi a yw ardal yn dal eitemau o ddiddordeb archeolegol. Bydd canfyddiadau arolygon o’r fath yn llywio ceisiadau cynllunio.  

Prosiect ailddefnyddio addasol

Ni fydd rhai adeiladau hanesyddol neu restredig bellach yn cyflawni’r swyddogaeth yr oeddent yn arfer ei chyflawni. Er enghraifft, efallai bod gan hen adeiladau diwydiannol fel melinau neu ffatrïoedd statws asedau hanesyddol, felly ni ellir eu dymchwel, ond gallant ddechrau bywyd newydd fel adeiladau at ddefnydd preswyl, masnachol neu hamdden. Bydd ymgynghorwyr treftadaeth yn gallu rhoi cyngor ar ba newidiadau y gellir eu gwneud o fewn adeilad i’w addasu i’w swyddogaeth newydd.

Strategaethau a ddefnyddir gan ymgynghorwyr treftadaeth

Mae ymgynghorwyr treftadaeth yn defnyddio ystod o wahanol strategaethau a dulliau yn eu gwaith. Byddant yn cynnal arolygon safle o bell ac yn bersonol, yn ysgrifennu datganiadau o’r effaith ar dreftadaeth ac adroddiadau archeolegol, yn cyfrannu at ddogfennau cynllunio ac yn gwneud argymhellion ar gyfer gwaith dilynol, megis arolygon geoffisegol, cofnodion adeiladu a chloddiadau archeolegol.

Sicrhau cydymffurfiaeth â rheoliadau treftadaeth

Un o’r rhannau pwysicaf o swydd ymgynghorydd treftadaeth yw cael dealltwriaeth fanwl o’r hyn y mae adeilad ‘rhestredig’ neu ased treftadaeth yn ei olygu o ran cydymffurfio a rheoliadau. Beth ellir ei newid, ei addasu neu ei ymestyn, a beth na chaniateir? Bydd ymgynghorwyr treftadaeth yn gwybod manylion cydsyniad a chaniatadau unigol, ac yn cyfleu'r rhain i bwy bynnag sydd â diddordeb mewn prosiect, megis cwmnïau adeiladu, perchnogion adeiladau neu awdurdodau cynllunio.

Rhai enghreifftiau o brosiectau adfer sydd angen ymgynghorwyr

Gall adferiad fod ar sawl ffurf. Gallai fod yn heneb gofrestredig, fel Mur Hadrian, y mae angen ei hamddiffyn yn barhaus rhag effeithiau hirdymor y tywydd, nifer yr ymwelwyr a’r amgylchedd. Mae'n bosibl y bydd angen gwaith adfer sylweddol ar dai gwledig neu adeiladau hanesyddol fel Palas San Steffan i'w tu mewn a'r tu allan, er mwyn sicrhau bod yr adeiladau'n ddiogel i ymweld â nhw, byw a gweithio ynddynt. Gallai gweithiau celf unigol fynnu bod arbenigwyr yn gwneud gwaith cadwraeth i'w harbed rhag cael eu diraddio. a'u hamddiffyn er mwyn i genedlaethau'r dyfodol eu gwerthfawrogi.