Prosiectau adeiladu eiconig: The Shard

Mae’r Shard yn dal i fod yr un mor syfrdanol heddiw ag yr oedd yn 2012 pan agorodd am y tro cyntaf. Yn 306m o uchder, dyma’r adeilad talaf yng ngorllewin Ewrop, ac yn Llundain mae’n codi uwchlaw popeth arall ar y gorwel. Mae hefyd yn un o’r nendyrau mwyaf nodedig, gyda’i lloriau uchaf yn brigo i’r awyr fel darn anferth o wydr – sy’n esbonio’r enw.

Mae’r ffordd y cafodd y Shard ei adeiladu yn stori hyd yn oed yn fwy rhyfeddol.

Cyflwyniad

Hanes a chefndir cryno The Shard

Daeth y syniad ar gyfer y Shard i fodolaeth trwy’r entrepreneur eiddo Irvine Sellar, a oedd am ddymchwel Southwark Towers, yr eiddo yr oedd wedi’i gaffael drws nesaf i orsaf London Bridge, gyda nendwr defnydd cymysg a fyddai’n agor mewn pryd ar gyfer Gemau Olympaidd Llundain yn 2012.

Lleoliad ac arwyddocâd The Shard yn Llundain

Yn swatio mewn ardal dynn rhwng Ysbyty Guy’s a gorsaf London Bridge yn agos ar lan ddeheuol Afon Tafwys, byddai adeiladu’r adeilad yn dod â heriau sylweddol. Roedd yn rhaid i’r prosiect fod yn arloesol a bu’n rhaid iddo adael ei farc. Rodd y Shard i fod yn ganolog i ailddatblygu’r ardal leol, a elwid yn ‘London Bridge Quarter’.

Dyluniad a chysyniad

Y pensaer a'r tîm dylunio y tu ôl i The Shard

Dyluniwyd y Shard gan y pensaer Eidalaidd Renzo Piano, mewn partneriaeth â pheirianwyr strwythurol WSP. Cyn hynny roedd Piano yn fwyaf adnabyddus fel cyd-bensaer Canolfan Pompidou yn Paris, ac roedd ganddo enw fel pensaer hynod arloesol.

Ysbrydoliaeth ar gyfer dyluniad unigryw The Shard

Brasluniodd Piano ei ddyluniad cychwynnol ar napcyn bwyty, ac mae wedi dweud iddo gael ei ysbrydoli gan reilffyrdd, yr afon Tafwys a phaentiadau’r artist Canaletto o Lundain o’r 18fed ganrif, yn llawn cychod, llongau uchel â mastiau a meindyrau eglwysi. Felly, gellir gweld y Shard fel mast anferth nei feindwr anferthol, ond daeth ei enw mewn gwirionedd o sylw dirmygus gan English Heritage, a ddywedodd y byddai’r adeilad yn “darn o wydr trwy galon Llundain hanesyddol”.

Nodweddion allweddol dyluniad yr adeilad

Mae rhai o nodweddion mwyaf nodedig y Shard yn cynnwys:

• Y tu allan wedi’i greu o 11,000 o baneli gwydr onglog sy’n adlewyrchu golau’r haul, gan roi ansawdd tryloyw, fel petai’n newid lliw i’r adeilad
• Dyluniad taprog, yn addas ar gyfer defnydd cymysg gyda lletygarwch a phreswyliaeth breswyl yn y lefelau uchaf a’r gofod swyddfa islaw
• Lefelau concrid a dur bob yn ail.

Yr adeiladu

Y broses adeiladu a'r amserlen

Un o'r heriau mwyaf oedd yn wynebu contractwyr oedd effaith dymchwel yr adeilad presennol ar y safle. Sefydlodd arolygon helaeth i ba raddau y byddai symudiad yn effeithio ar adeiladau cyfagos. Hefyd, nid oedd yn helpu na ellid ailddefnyddio sylfeini Southwark Towers. Yn gynnar yn y cyfnod dymchwel roedd y prosiect hefyd yn wynebu trafferthion ariannol, nes bod cyllid wedi'i sicrhau. Cyfrannodd consortiwm o fuddsoddwyr Qatari £150m ar gyfer cyfran o 80% ym mherchnogaeth y Shard.

Dyma linell amser fer o'r adeiladu:

• Gwanwyn 2008-dechrau 2009 – Dymchwel Southwark Towers

• Mawrth 2009 – Dechrau adeiladu craidd concrid

• Rhagfyr 2011 – meindwr uchaf wedi'i gwblhau

• Mawrth 2012 – gorffennu

• Gorffennaf 2012 – agor yr adeilad.

Heriau adeiladu allweddol a sut y cawsant eu goresgyn

Efallai mai’r agwedd fwyaf arloesol o’r ffordd yr adeiladwyd y Shard oedd y gwaith adeiladu ‘o’r brig i’r bôn’, a alluogodd adeiladu’r 23 llawr cyntaf cyn i’r islawr gael ei gloddio’n llawn. Arbedodd hyn gryn amser. Fe’i gwnaed yn bosibl trwy suddo pentyrrau concrid o dan graidd yr adeilad i’w gynnal.

Roedd angen arllwysiad parhaus mwyaf erioed y DU o goncrit i gastio’r slab islawr – 700 o lwythi tryciau yn gorchuddio cyfanswm o 5,500m³. Gwaith caled i’r gorffenwyr concrid!

Cyrhaeddodd gweithredwyr craeniau uchafbwyntiau hefyd. Dim ond un peth oedd yn dalach na’r adeilad talaf yn y DU – y craen! Mewn proses arloesol arall, i gwblhau rhan uchaf y meindwr, cafodd y craen â thŵr ei gantilifrio o graidd concrid yr adeilad ei hun – cyntaf arall i’r DU.

Defnyddiau a thechnegau a ddefnyddir wrth adeiladu

Oherwydd y gwahanol ofynion a roddir ar y strwythur trwy ei ddefnydd cymysg, defnyddiwyd cyfuniad o ddur a choncrid ar wahanol lefelau. Mae’r 40 stori gyntaf mewn ffrâm ddur, yna concrid ôl-densiwn hyd at lefel 72, a dur eto i’r 95ain llawr. Mae más concrid yn y rhan ganol hefyd, i roi anhyblygedd i’r adeilad a rheoli ei symudiad yn y gwynt. Chwaraeodd codwyr dur a gosodwyr dur rolau allweddol yn ystod y cyfnod hwn o adeiladu.

Trosolwg o nodweddion a chyfleusterau'r adeilad

Nodweddion a chyfleusterau unigryw

Crëwyd y Shard fel ‘dinas fertigol’, ac yn ymarferol adlewyrchir hyn yn y ffordd y mae ei elfennau wedi’u strwythuro. Gyda mwy o arwynebedd llawr ar ei waelod, mae'r lefelau is wedi'u neilltuo ar gyfer gofod swyddfa. Mae bwytai a bariau ar dri llawr canol. Mae gwesty Shangri-La ar lefelau 34-52 yn cynnig llety moethus o'r radd flaenaf gyda golygfeydd syfrdanol, ynghyd â rhai o'r fflatiau preswyl mwyaf unigryw yn y byd. Ychwanegwch at y siopau hynny, sba a’r oriel wylio 360°, ac mae gweledigaeth y pensaer Renzo Piano wedi’i gwireddu.

Arwyddocâd The Shard fel rhyfeddod modern o beirianneg ac adeiladu

Nid oes amheuaeth bod y Shard yn gampwaith pensaernïol modern. Mae wedi ennill nifer o wobrau am ei atebion peirianneg arloesol a thechnoleg flaengar. Er iddo achosi dadlau yn ystod ei gamau cynllunio, fel y bydd unrhyw adeilad uchel beiddgar yn ei wneud, ychydig a fyddai'n anghytuno ei fod yn gwella nenlinell Llundain.

Bydd unrhyw un a weithiodd ar y prosiect – ac ar un adeg cymaint â 1,450 o bobl – yn cofio’r profiad, o seiri weldio i ffurfweithwyr, yn wahanol i unrhyw beth y maent wedi’i wneud o’r blaen neu y gallent ei wneud eto.